centrum przesiadkowe w rybniku

konkurs na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej centrum przesiadkowego w Rybniku
jojko+nawrocki architekci + MWArchitekci
Marcin Jojko, Bartłomiej Nawrocki, Agnieszka Weber, Karolina Więcławik, Marlena Wolnik

Planowany węzeł przesiadkowy w Rybniku ma szansę stać się kolejną wizytówką miasta. Przewidywane połączenie w jeden obiekt parkingu wielopoziomowego i dworca autobusowego pociąga jednak za sobą wiele trudności i ograniczeń. Oczekiwane funkcje charakteryzują się bowiem odmiennymi wymaganiami konstrukcyjnymi oraz materiałowymi, posiadają różne uwarunkowania dotyczące doświetlenia czy też ochrony przeciwpożarowej. Przede wszystkim jednak pod względem formalnym wymagają skrajne różnej reprezentacji i wizualnej obecności we współczesnej tkance miasta. Aktualne podejście do budowania i zarządzania miastami to przede wszystkim silne wzmacnianie wizerunku ośrodków opartych na szeroko pojętym transporcie publicznym i stopniowe zachęcanie do porzucania transportu indywidualnego. A zatem wymaga to również znalezienia odpowiedniej proporcji nakładów inwestycyjnych przewidzianych na budowę parkingu i centrum przesiadkowego.

Dlatego też naszą nadrzędną decyzją projektową jest wyraźne rozdzielenie tych dwóch podstawowych funkcji i zapisanie wymaganego programu w postaci niezależnych budynków. Dzięki temu każdy z nich zaprojektowany został według osobnej logiki, przypisując formę, konstrukcję, materiały itd. adekwatnie do przewidzianego programu użytkowego. Budynek parkingu wielopoziomowego ze względu na swoją funkcję staje się swoistym tłem dla centrum przesiadkowego, które poprzez swoją formę oraz lokalizację w sąsiedztwie układu nowotworzonych przestrzeni publicznych ma szansę stać się ważną dominantą tej części miasta. Obydwa budynki wraz z sąsiadującymi obiektami ZUS i policji, ale również proponowanym akcentem wysokościowym na przyszłym rondzie, tworzyć będą docelowo przemyślaną kompozycję urbanistyczną.

Zgodnie z tezami głoszonymi przez Richarda Sennetta, tradycyjne planowanie warto zastąpić seed planningiem (tzw. planowaniem zalążkowym), polegającym dosłownie na ulokowaniu ważnego obiektu lub programu w tkance miejskiej i pozwoleniu mu na rozwój. Obiekty, które inicjujemy, powinny się wyróżniać, być niewymienne i znaczące w otaczającej tkance poprzez formę lub funkcję.
W myśl tej idei nowe centrum przesiadkowe zaznacza swoją obecność w przestrzeni poprzez dynamiczną, rozpiętą do linii nieprzekraczalnych linii określonych w MPZP, formę dachu. Zapewnia ona schronienie, naturalne doświetlenie, dogodną obsługę pasażerów, a także odpowiednią ochronę przed opadami oraz nadmiernym nasłonecznieniem.

centrum przesiadkowe – rzut piętra

centrum – przesiadkowe – rzut parteru

Budynek centrum przesiadkowego to dwukondygnacyjna bryła założona na planie wydłużonego prostokąta zlokalizowana wzdłuż ul. Władysława Reymonta. W części najbardziej eksponowanej – od strony ronda – przewidziano dwukondygnacyjnych hol główny wraz z przylegającymi pomieszczeniami obsługującymi pasażerów. Jego przeciwwagę – po drugiej stronie budynku – stanowi sala wielofunkcyjna, wykorzystująca spadek terenu w kierunku zachodnim. Pomiędzy nimi, w części środkowej zaprojektowano pomieszczenia obsługujące (w tym kierowców) oraz lokal do wynajęcia, dostępny zarówno z zewnątrz (od strony peronów oraz ulicy) jak i z części dla pasażerów. Na poziomie piętra przewidziano strefę biurową w układzie korytarzowym, nie wykluczając jednak możliwości zmiany aranżacji na układ np. typu “open space” lub mieszany.

Istotną i świadomą decyzją projektową jest zastosowanie drewna jako materiału konstrukcyjnego zadaszenia. Budulec ten generuje nieporównywalnie mniej CO2 niż beton czy stal i winien stać się wyraźnym znakiem rozpoznawczym dla podróżnych, świadczącym o spójności interwencji z zasadami zrównoważonego rozwoju. Rastrowa konstrukcja z belek drewnianych typu LVL lub BSH podparta jest siatką słupów stalowych oraz dodatkowo usztywniona poprzez strukturę budynku dworca.
Aby uzyskać optymalne nachylenie dachu, szklane poszycie pozycjonuje się w określonych punktach konstrukcji drewnianej za pomocą elementów dystansowych o regulowanej wysokości. Zastosowane półprzezroczyste moduły fotowoltaiczne posiadają odpowiednią ekspozycję, chronią przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych i opadami, a jednocześnie wytwarzają prąd.

Budynek parkingu wielopoziomowego, zgodnie z analizami inwestora, założono na półpoziomach, które powiązano ze sobą parą pochylni oraz dwiema klatkami schodowymi i windą. Konieczna budowa parkingu powinna naszym zdaniem wykorzystywać współczesne rozwiązania konstrukcyjne oraz materiałowe umożliwiające obniżenie negatywnego poziomu wpływu inwestycji na środowisko. Dlatego też przede wszystkim zaproponowano autonomiczną, wolnostojącą strukturę garażu otwartego, który wykorzystuje w miarę możliwości naturalne doświetlenie. Ze względu na ślad węglowy, konstrukcję główną budynku przewidziano jako stalową lub jako hybrydę drewna i stali. Stosunkowo lekkie stropy międzykondygnacyjne zaprojektowano jako betonowe na blasze trapezowej.

parking wielopoziomowy – rzut kondygnacji powtarzalnej

parking wielopoziomowy – rzut parteru

Zewnętrzne wykończenie parkingu tworzy siatka z linek stalowych, napinana na konstrukcji parkingu. Stanowi ona jednocześnie trejaż dla bluszczy pięciolistkowych, dławisza i bluszczu zwyczajnego, które zasadzone w pasie zieleni wzdłuż czterech elewacji i porastające budynek, tworzyć już będą samodzielną kompozycję o zmiennej kolorystyce i przezierności, zgodnie z rytmem pór roku.