ogród i muzeum w łazienkach

konkurs na Ogród XXI wieku oraz pawilon wystawienniczy w Łazienkach Królewskich w Warszawie
I nagroda
jojko+nawrocki architekci, Mecanoo Architecten, Michael van Gessel, Delva Landscape Architects
Jelmar Brouwer, Jakub Bortko, Steven Delva, Dick van Gameren, Michael van Gessel, Marcin Jojko, Grzegorz Jurasz, Sebastian Kaal, Vladimir Konovalov, Maja Korzuch, Bartłomiej Nawrocki, Bianka Swinder, Agnieszka Weber, Iwona Zaczek

Na przełomie wieków ogrody zawsze były wyrazem związku między człowiekiem a naturą.
W okresie średniowiecza odcinały się od zagrażającego świata poza murami, wydzielając wewnętrzną, spokojną przestrzeń natury. W renesansie zaczęto patrzeć na zewnątrz, odkrywając przyjemność obcowania z naturą i korzyści z niej płynące. Powstawały więc ogrody bardzo otwarte na otoczenie. Barok przyniósł coraz większą dominację człowieka nad naturą, ogrody francuskie kształtowane były mocną ręką człowieka. Wraz z powstawaniem ogrodów krajobrazowych tendencja ta została przerwana. Tematem wiodącym było tworzenie idealistycznych, nieprzetworzonych, bardzo wiejskich krajobrazów. Okres modernizmu to kolejny przemiana, myślano że można przekształcić świat zarówno pod względem fizycznym, jak i społecznym.
Dziś zaczynamy rozumieć, że możemy zmieniać świat tylko do pewnego stopnia, z pomocą społeczeństwa i natury. Jesteśmy w stanie dominować i wyzyskiwać naturę i jej zasoby, ale robiąc to krzywdzimy samych siebie. Stopniowo stajemy się coraz bardziej świadomi naszych obowiązków, jesteśmy bowiem odpowiedzialni za troskę o naszą planetę i dojrzałą odpowiedź na problemy, z którymi boryka się Ziemia, będące następstwem konsumpcyjnego i eksploatacyjnego podejścia do życia. Budzi się w nas szacunek i chęć zrozumienia oraz współistnienia z siłami natury. I taki właśnie stosunek powinien prezentować sobą ogród XXI w.

Polna łąka, podkreślająca różnorodność i bogactwo naturalne, zapraszająca, pozwalająca doświadczyć bliskości z naturą każdemu. Można jej doświadczać nieformalnie. Jest otwarta i demokratyczna. Radosna przestrzeń dla wszystkich, czyli przestrzeń, która dla świadomego obserwatora jest wielowarstwowa, wielowątkowa. Naturalna łąka, która nie jest utrzymywana przez intensywne nawadnianie, sadzenie i plewienie – łąka, która ciągle się zmienia, podąża za swoim własnym, prawdziwym cyklem. Skomponowana z dokładnością i uwagą, by dopasować się do konkretnej lokalizacji, w konkretnym klimacie, z umiejętnością wzbogacania się poprzez świadomą pielęgnację. Mimo iż zakomponowana, to jednak wrażeniowo naturalna łąka, która wyglądać będzie pięknie przez cały rok. Nie dlatego, że stale kwitnie, lecz że pokazuje naturalne piękno każdej z pór roku, nawet zimy, kiedy rośliny nie zostają ścięte, by pokazać atrakcyjność ich abstrakcyjnych form i często pełnych wyrazu owocni.

pawilony i przyporządkowane im ogrody

zabudowa

powiązania

system ścieżek i alei

Proponowane jest wzmocnienie Alei Chińskiej, które podkreśli jej rangę. W chwili obecnej wschodnia strona alei posiada dwa rzędy drzew, zachodnia zaś uformowana jest w sposób swobodny. Sugeruje się uzupełnienie i dodanie drugiego rzędu drzew od strony zachodniej, dzięki czemu Aleja Chińska zyska symetrię, większą elegancję i harmonię, nadal umożliwiając wgląd w dalsze części parku. Granica Parku Łazienkowskiego przebiega wzdłuż ulicy Parkowej, lecz w obecnym stanie zagospodarowania wydaje się przebiegać wzdłuż Alei Chińskiej. Jest to spowodowane brakiem zdecydowanej granicy od strony miasta. Teren opracowania jest odbierany jako element rozgraniczający miasto i park. Stąd propozycja zasadzenia gęstej ściany drzew wzdłuż zachodniej granicy. Dzięki temu zabiegowi podłużna przestrzeń zostanie przywrócona parkowi.

zagospodarowanie

widok ogrodu od strony Alei Chińskiej

Do ogrodu zwiedzający mogą dostać się w kilku miejscach, przede wszystkim od strony Alei Chińskiej. Granica nowego ogrodu jest dobrze zdefiniowana poprzez szeroką ścieżkę, która funkcjonuje także jako nieformalna ławka. Zieleń pokrywa całą powierzchnię pawilonu co dodatkowo integruje go z ogrodem, a jego forma kontynuuje ideę falującej łąki. Wnętrze ogrodu jest z założenia naturalne, demokratyczne, pozwalające każdemu na eksplorowanie przestrzeni w indywidualny sposób. Spacerować można niemal wszędzie wraz ze wznoszącym się i opadającym terenem.

Lokalizacja pawilonu jest nieprzypadkowa. Główne wejście do budynku znajduje się przy Alei Chińskiej, na przedłużeniu jednej z ważniejszych ścieżek ogrodu modernistycznego. Od zachodu zaprojektowano dodatkowe wejście do galerii, pozwalające na organizowanie wystaw i wernisaży poza godzinami otwarcia Łazienek. Zaprojektowanie dodatkowego, zachodniego wejścia umożliwiło również wypiętrzenie punktu widokowego z szeroką panoramą na projektowany ogród XXI wieku oraz pozostałe założenia krajobrazowe Łazienek.

rzut dachu – ogród

rzut poziomu 0

rzut poziomu -1

rzut poziomu-2

Nowy pawilon wystawienniczy wydaje się wyrastać z falującego deptaka, który otacza ogród. Wejścia po obu stronach (wschodniej i zachodniej) są niejako wydrążone w zboczach ogrodu, który osiąga swój najwyższy punkt właśnie nad wejściami. Trzeci, mniej formalny dostęp jest zlokalizowany w centralnej części ogrodu, tam gdzie zewnętrzny taras, wyrzeźbiony w krajobrazie tworzy bezpośrednie połączenie między pawilonem a ogrodem. Z miejsca tego roztacza się widok na Nową Oranżerię.

Pawilon wystawienniczy jest zlokalizowany pod ogrodem, zaznaczając swoją obecność tylko przez wyraźniejszą deformację topografii terenu i wydrążone punkty wejściowe w ogrodzie i w ograniczających go ścianach. Świetliki wystające pośród roślinności tworzą zaznaczają obecność pawilonu tworzą tajemniczą mozaikę światła po zachodzie słońca. Wszystkie wejścia prowadzą do holu głównego pawilonu, który łączy poziom ogrodu niższymi przestrzeniami wystawienniczymi. Niepowtarzalna kaskada schodów ze strony wschodniej i rzeźbiarskie spiralne schody po stronie zachodniej prowadzą odwiedzających na poziom wystaw. Moment wejścia do pawilonu staje się ciekawym doświadczeniem, kiedy sklepiona przestrzeń rozwija się, oświetlona z góry okulusami i dużymi okrągłymi świetlikami. Sama przestrzeń, jak i przemieszczanie się po niej schodami, przypominają typowe cechy historycznych ogrodów krajobrazowych, takie jak groty, wodospady i mosty, ale we współczesnym kontekście i języku architektury XXI wieku.

Na najniższym poziomie odwiedzający od razu odnajdują drogę do dwóch głównych wejść prowadzących do przestrzeni wystawienniczych, które znajdują się po obu stronach holu. Dwa mniejsze pomieszczenia wystawiennicze łączą główne wystawy niezależnie od holu centralnego. Dzięki temu możliwe jest przebycie ciągłej trasy po wszystkich pomieszczeniach,wykorzystując jedno główne wejście. Modułowy układ dwóch głównych przestrzeni wystawowych tworzy nieskończone możliwości kształtowania wystaw, z dostępem lub bez światła dziennego.

warianty podziału i aranżacji przestrzeni wystawowej