plac wolnica

konkurs na zagospodarowanie Placu Wolnica w Krakowie
II nagroda
Marcin Jojko, Bartek Nawrocki, Józef Kiszka, Tomasz Berezowski, Krzysztof Czech, Monika Kowaluk, Grzegorz Ostrowski

 

Plac Wolnica to ważne miejsce na planie Krakowa. Wśród sąsiednich placów Nowym i Rynku Krakowskim – tętniących życiem w ciągu dnia i nocy, stary rynek kazimierski dopiero poszukuje własnej formuły i atrakcyjności, która mogłaby przyciągnąć tu odwiedzających i turystów. Problem dzisiejszych przestrzeni publicznych nie jest dyskursem wyłącznie architektonicznym, ale nade wszystko problemem socjologicznym zależnym od polityki, instytucji, mediów i lokalnych społeczności, tworzących współczesną kulturę i życie miejskie. Dlatego poszukiwanie rozwiązań na polu przestrzennym (architektonicznym) może być jedynie dodatkiem, gdyż szeroko pojętą strefę publiczną powinniśmy analizować jako proces zaprogramowany w czasie („wydarzający się”) i jedynie zlokalizowany w danej przestrzeni („na placu”). We współczesnym świecie parametr czasu jest o wiele ważniejszy i cenniejszy niż ten przestrzenny, który pozostaje dla pierwszego tylko tłem. Realnym rozwiązaniem postawionego zadania stworzenia „pomysłu na plac” jest więc przede wszystkim jego przyszła formula programowa, która jako jedyna może spowodować, że plac stanie się alternatywą dla zatłoczonych pasaży handlowych, emanujących swoją sztucznością i kiczem. Celem projektu jest pozostawienie i odpowiednie uszanowaniu śladów historii – zaprojektowanie wyłącznie niezbędnych i skromnych interwencji pozostawiających duże pole do interpretacji. Interwencji, które jednocześnie umożliwią różnorodne wykorzystywanie przestrzeni placu poprzez bogatą ofertę wydarzeń.

wolnica01

czas
Diagnoza współczesnego świata wykazuje wyraźny stan erozji a nawet całkowity zanik sfery publicznej w życiu codziennym, nie tylko pod względem przestrzennym, ale przede wszystkim jako koniec specyficznych praktyk kulturowych i publicznych. Plac Wolnica wywodzi się od łacińskiego Forum Liberum, które nadało Kazimierzowi prawo wolnego handlu. Projekt próbuje na nowo zdefiniować czasoprzestrzeń placu dzięki pozostawieniu wolnej strefy centralnej, zaprojektowanej na przyjęcie szeregu scenariuszy jej wykorzystania. Pozostawiona otwarta przestrzeń placu to miejsce do manifestu swojej indywidualności i wolności. Celem projektu jest zwrócenie uwagi na aspekt czasowy Placu Wolnica, tak aby mógł on zaistnieć jako realna przestrzeń publiczna, a nie kolejna pustka w centrum miasta. „Pomysłem na plac” musi być umiejętne dobranie scenariuszy wykorzystujących przestrzeń placu w czasie całego roku, 4 pór, 365 dni, które będą w stanie przyciągnąć szeroką publikę i zagwarantować aktywność tej przestrzeni. Odpowiednio dobrane meble miejskie, budynki czy też oświetlenie nie są wystarczającym elementem mogącym konkurować z popularnością dzisiejszych miejsc, bezpośrednio odpowiadających na konsumpcyjny styl życia społeczeństwa. Targi, koncerty, parady, festiwale, zawody sportowe, lodowiska, wystawy, pokazy mody itd. to tylko nieliczne propozycje mogące gościć w przygotowanej, otwartej przestrzeni placu, będącego tylko pomocnym tłem dla ich zaistnienia.

wolnica02.jpg

przestrzeń
Projekt przestrzeni placu ogranicza się do niezbędnych interwencji, które z jednej strony mają za zadanie umożliwić organizację szerokiego spektrum wydarzeń, z drugiej zaś świadczyć o tradycji i historycznej ciągłości tego miejsca.  Realną przestrzeń placu można rozważać jedynie w granicach pierzei czterech ulic, wskutek czego ratusz pozostaje zgodnie z historią elementem wolnostojącym na placu. Istniejący, kratowy rysunek posadzki zastąpiono systemem punktów, które podkreślają pierwotny podział ortogonalny i jednocześnie konsekwentnie stosowane aż do pierzei placu, scalają go w jedną całość. Zaprojektowane punkty przyjmują różnorodna formę w zależności od pełniącej funkcji, od elementów infrastruktury po oświetlenie itp. Rozmieszczone systematycznie w centralnej części placu (strefie wydarzeń) punkty infrastruktury (chowane kolumny ze źródłem mediów) pozwalają na efektywną i różnorodną aranżacje przestrzeni. Pozostawia się otwarty charakter placu miejskiego, nie wprowadzając jakichkolwiek elementów kubaturowych. W czterech narożnikach placu postawiono artefakty, jako dopełnienie kompozycji planu. Jednym z nich pozostaje przeniesiona w południowo-zachodni narożnik (przy wejściu do muzeum) istniejąca rzeźba „Grajkowie”. Jako świadectwo historycznego kształtu placu zaproponowano wprowadzenie jednolitej posadzki w granicach pierwotnych gabarytów rynku z okresu XIV wieku. Wzdłuż pierzei południowej zaproponowano dosadzenie platanów, które w przyszłości osiągną wymiary dorosłych drzew, natomiast istniejący drzewostan w części zachowuje się. Posadzkę placu (oraz sąsiadujących ulic w średniowiecznych granicach rynku) zaprojektowano jako brukowaną granitem w ciepłym odcieniu. Oświetlenie placu rozmieszczono według przyjętego systemu punktów: wysokie latarnie wzdłuż czterech pierzei placu, niskie słupki świetlne zgodnie z przebiegiem ulic oraz punkty LED montowane w poziomie posadzki. Dodatkowo zaprojektowano z poziomu placu iluminacje budynku Muzeum oraz drzew w pierzejach północnej i południowej. Meble miejskie przewidziano jako elementy czysto funkcjonalne, skromne i formalnie neutralne.

wolnica03.jpg