wolne tory

konkurs na projekt urbanistyczny zagospodarowania terenów Wolnych Torów w Poznaniu
Tomasz Berezowski, Marcin Jojko, Bartłomiej Nawrocki, Agnieszka Weber, Iwona Zaczek

Aktualnie stosowane instrumenty planistyczne nie są już wystarczającym elementem umożliwiającym kształtowanie harmonicznego i zrównoważonego systemu, jakim powinno być współczesne miasto. Dlatego też projektowana struktura nie może być oparta na bazie klasycznej teorii urbanistycznej zakładającej powstanie hierarchicznej tkanki miejskiej. Nie powinna być również budowana w oparciu o wyczerpane w dzisiejszych czasach funkcjonalistyczne wzory modernizmu, przyjmujące wyraźne strefowanie terenu na poszczególne funkcje i typologie.
Adekwatną do istniejących problemów miejskich i spójną ze współczesną wizją urbanistyki wydaje się struktura przybierająca formę zbioru niezależnych warstw czy też elementów tworzących sieć spajającą układ miasta. Założona strategia bezpośrednio odwołuje się do teorii głoszonej przez Richarda Senneta. Amerykański socjolog i urbanista przedstawił hipotezę miasta otwartego gdzie tradycyjnie pojmowany masterplanning zastąpiony jest seed planningiem, polegającym na określeniu generatorów urbanistycznych działających niczym katalizatory dla wszelkiego rodzaju aktywności i funkcji, zupełnie niezależnie od formy, jaką mogą przybrać.

W świetle przyjętego rozwiązania podstawowym warunkiem (choć niewystarczającym do zdefiniowania układu urbanistycznego) wydaje się budowanie nowej struktury w oparciu o elementy o dużym potencjale miastotwórczym. Cechy charakterystyczne seed planningu to przede wszystkim brak konieczności poniesienia dużych nakładów inwestycyjnych w przestrzeń miejską i nową infrastrukturę (inwestycje realizowane są początkowo tylko w dany element miastotwórczy), otwartość i podatność przewidzianej struktury na zmiany dyktowane przez współczesny rozwój cywilizacji, co ma zasadnicze znaczenie w obecnej sytuacji, w jakiej znajduje się miasto. Ponadto istotnymi cechami są miejscowe i niezależne działania punktowe, brak konieczności znalezienia inwestora strategicznego dla całego założenia oraz stosunkowo małe ryzyko inwestycyjne w skali założenia.

 

Podstawowym celem projektu jest nowe zagospodarowanie odzyskanego fragmentu miasta w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju, przy jednoczesnym zwróceniu szczególnej uwagi na wielofunkcyjność zaproponowanych rozwiązań przestrzennych. Koniecznym działaniem jest zintegrowanie projektowanego kompleksu z istniejącym układem urbanistycznym miasta poprzez zapewnienie odpowiednich powiązań ze ścisłym centrum. Szczególny nacisk kładzie się na integrację z dzielnicą Wilda oraz połączenia siecią dróg samochodowych, pieszych i rowerowych z dzielnicą Łazarz poprzez przekryty fragment torowiska. Proponuje się nadanie priorytetu środkom transportu publicznego przy jednoczesnym ograniczeniu ruchu samochodowego na terenie opracowania.

W projektowanym systemie przewiduje się pozostawienie wartościowych obiektów architektury przemysłowej oraz dodatkowo wyeksponowanie ich wartości poprzez odpowiedni układ przestrzenny nowej zabudowy. Obiekty te mają szansę stać się ważnym elementem w definiowaniu nowej tożsamości miejsca.

Do głównych elementów kształtujących nową strukturę urbanistyczną należy zaliczyć:
1. system bipolarny – wytworzenie osi nowej dzielnicy opartej od północy na budynku Poznań City Center oraz Parku Marcinkowskim(powiązanie ze ścisłym centrum), a na południowym biegunie terenu opracowania przy ul. Hetmańskiej – na proponowanym obiekcie kultury (np. Muzeum Techniki) o dużym znaczeniu zarówno programowym jak i formalnym, czyli stanowiącym kontrapunkt (przeciwny biegun) dla komercyjnej zabudowy w północnej części terenu. Na szlaku nowej osi przyjęto wyeksponowanie istniejących budynków o dużym potencjale (hala ZNTK, wieża ciśnień). Odrestaurowanie i nadanie tym obiektom nowej formuły programowej będzie kluczowe dla określeniu tożsamości tego miejsca i powodzenia całego procesu miastotwórczego.
2. nowy plac miejski – wytworzenie Rynku Nowej Wildy na trakcie rozpiętym pomiędzy istniejącymi rynkami Wildeckim i Łazarskim
3. kwartał – w nawiązaniu do średniowiecznej zabudowy dzielnicy Wilda przyjęto model kwartału jako odstawową komórkę urbanistyczną nowej dzielnicy, stanowiącą w proporcjach i skali naturalną kontynuację  struktury urbanistycznej Wildy
4. nakrycie torów – powiązanie dzielnicy Wilda z dzielnicą Łazarz poprzez przekrycie fragmentu torów i wytworzenie łąki miejskiej – błoni wraz z towarzyszącą zabudową bezpośrednio sąsiadującą z nowym terenem zielonym. Istotnym argumentem na przekrycie torów jest stworzenie skutecznej bariery przeciwko hałasowi pochodzącemu z ruchu kolejowego, uniemożliwiającego stworzenie przyjaznej dla ludzi dzielnicy mieszkaniowej.

elementy kształtujące nową strukturę urbanistyczną

Realnym rozwiązaniem postawionego zadania stworzenia centrotwórczego generatora jest przede wszystkim jego przyszła formuła programowa, która jako jedyna może spowodować, że proponowana przestrzeń miejska stanie się realną alternatywą dla rozczłonkowanej zabudowy podmiejskiej czy też modnych pasaży handlowych. Jedynie otwarta struktura miejska odpowiednio zagospodarowywana pod względem funkcjonalnym poprzez współdziałających deweloperów, władze miasta, mieszkańców zorganizowanych w ruchach miejskich, spółdzielnie mieszkaniowe i wszystkich innych aktorów miejskich zaangażowanych współcześnie w kreowanie miast daje potencjalną szansę na powstanie w przyszłości żywej tkanki społecznej na terenie Wolnych Torów.

schematy urbanistyczne

strefowanie